چه کسانی به جراحی فک پایین نیاز دارند؟
انجام عمل جراحی فک پایین به دلیل مشکلات و ناهنجاری‌های مختلفی که عوامل متعددی می‌توانند در ایجاد آنها نقش داشته باشند، به بیماران توصیه می‌شود. بهترین متخصص ریشه دندان در رشت افرادی که دارای مشکلات زیر هستند، بسته به شدت مشکلشان ممکن است نیاز به انجام این جراحی پیدا کنند:
اوربایت و آندربایت
در صورت و فک‌های هماهنگ، سالم و با عملکرد طبیعی، دندان‌های بالایی روی دندان‌های پایین بسته می‌شوند و بدون شکاف در بایت دندان، تماس منظمی بین آنها برقرار می‌شود. وجود شکاف در بین دندان‌های جلوی بیمار یکی از رایج‌ترین مسائلی است که در جراحی فک اصلاحی به آن پرداخته می‌شود. این مشکلات اغلب به عنوان آندربایت یا اوربایت نامیده می‌شوند.
آندربایت زمانی اتفاق می‌افتد که بیمار دهان خود را می‌بندد و دندان‌های جلویی پایینی در جلوی دندان‌های بالایی قرار می‌گیرند. در بسیاری از موارد، این مشکل از قرار گرفتن بیش از حد فک پایین به سمت جلو (معروف به پروگناتیا) و عقب بودن بیش از حد فک بالا ناشی می‌شود.
در بیماران مبتلا به اوربایت، دندان‌های پایین زیر دندان‌های بالا پنهان می‌شوند و این مشکل بیشتر به کوچک بودن فک پایین و عقب‌تر بودن بیش از حد آن مربوط است (معروف به رتروگناتیا).رشد غیر طبیعی فک در یک سمت
برخی از بیماران نیز پس از تجربه رشد غیر طبیعی (خیلی سریع، خیلی آهسته یا یک طرفه) در یک قسمت از صورت (معروف به عدم تقارن صورت) با اختلاف اندازه بین فک بالا و پایین مواجه می‌شوند.
سایر مسائل عملکردی یا زیبایی شناختی
در صورتی که بیماران از یک یا چند مورد زیر رنج ببرند، می‌توانند از جراحی ارتوگناتیک بهره‌مند شوند:
- مشکل در جویدن یا گاز گرفتن برخی غذاها، معمولاً هر غذایی که نیاز به برش توسط دندان‌های جلویی دارد.
- مشکل در بلع
- ساییدگی بیش از حد و ناهمواری دندان‌ها به این دلیل که برخی از دندان‌ها با هم تماس دارند در حالی که برخی دیگر اصلاً با هم تماس ندارند.
- صدا دادن و یا درد مفاصل فک (اغلب ناشی از اختلالات TMJ)
- ناتوانی در بستن کامل لب‌ها روی دندان‌ها بدون وارد کردن فشار به عضلات چانه
- تنفس از راه دهان در اغلب اوقات و داشتن لثه‌های خشک و ملتهب به دلیل توانایی محدود در تنفس از طریق بینی
- مشکلات تنفسی هنگام خواب از جمله خروپف و آپنه انسدادی خواب
- ظاهر نامتعادل صورت به دلیل انحراف چانه یا بینی، کوچک بودن چانه یا فک بیرون زده
- اپن بایت به دلیل عدم تماس دندان‌ها با یکدیگر زمانی که فک به طور کامل بسته است.
- کراس بایت که در آن بعضی دندان‌ها بیشتر از سایر دندان‌ها به سمت لپ یا زبان منحرف می‌شوند.
- نامتقارن بودن فک‌ها و عدم تقارن صورت، رتروگناتیا فک پایین یا عقب بودن آن و پروژناتیا یا بزرگ بودن فک پایین
- آسیب دیدگی صورت یا نقص‌های مادرزادی
- درد فک یا مفاصل آن و یا سردرد مزمن
نوع جراحی فک پایین
جراحی فک پایین (استئوتومی فک پایین) می‌تواند فک پایین عقب رفته (هیپوپلاستیک) یا بیرون زده (هایپرپلاستیک) را اصلاح کند. این روش شامل جدا کردن مفاصل فک (TMJs) از استخوانی است که دندان‌ها و چانه روی آن قرار دارد. سپس، بسته به بهترین شرایط تنظیم و تراز بایت، استخوان فک به موقعیت جدید، به جلو یا عقب منتقل می‌شود. این نوع جراحی می‌تواند بایت دندان را اصلاح کند، نیم رخ پایین صورت را بهبود بخشد و کج بودن چانه (انحراف یا عدم تقارن) را اصلاح کند.
مزایای جراحی فک پایین
جراحی فک پایین با اهداف درمانی و زیبایی انجام می‌شود و مزایای زیادی را برای بیمار به همراه دارد که در ادامه به طور مختصر به برخی از این مزایا اشاره می‌کنیم:
- افزایش زیبایی چهره و بهبود تناسب و هارمونی آن که در نتیجه آن اعتماد به نفس بیمار افزایش می‌یابد.
- آسان شدن روند جویدن و بلعیدن غذا که بر بهبود عملکرد سیستم گوارشی نیز تأثیر مثبتی می‌گذارد.
- با قرار گرفتن دندان‌ها و فک‌ها در موقعیت مناسب خود، مشکل ساییده شدن دندان‌ها بر روی یکدیگر برطرف می‌شود.
- عملکرد دهان، دندان و لب‌ها بهبود پیدا می‌کند.
- مشکلات تنفسی مانند نفس کشیدن از راه دهان و یا آپنه انسدادی که ممکن است بر اثر اختلالات فکی ایجاد شده باشند، برطرف می‌شوند.
- حفظ بهداشت دهان و دندان با قرار گرفتن دندان‌ها و فک‌ها در موقعیت صحیح و طبیعی خود، امکان پذیرتر می‌شود که در نتیجه آن فرد کمتر دچار مشکلات و بیماری‌های دندان و لثه می‌شود.
مراحل جراحی فک پایین چگونه است؟
جراحی ارتوگناتیک یا جراحی اصلاحی فک، می‌تواند یک فرایند طولانی و دقیق باشد که نیاز به مشورت با ارتودنتیست و جراح فک و صورت و هماهنگی و همکاری بین آنها دارد. این درمان معمولاً شامل ۳ مرحله به شرح زیر می‌باشد:
ارتودنسی قبل از جراحی فک پایین
بسته به نیاز هر بیمار، مرحله اول این درمان ممکن است شامل ارتودنسی و استفاده از بریس ها برای تراز کردن دندان‌ها توسط متخصص ارتودنسی باشد که معمولاً بین ۶ تا ۱۸ ماه طول می‌کشد. پس از مرتب شدن دندان‌ها و قرار گرفتن آنها در محل صحیح و طبیعی خود، دستگاه ارتودنسی از روی دندان‌های بیمار برداشته شده و فرد برای انجام جراحی به جراح فک و صورت ارجاع داده می‌شود.
جراحی
پس از معاینه بیمار توسط جراح فک و صورت، تاریخ عمل برای تغییر موقعیت فک برای دستیابی به یک هماهنگی ایده آل بین دندان‌ها و استخوان‌های فک (چانه، بینی و لب‌ها) برنامه ریزی می‌شود. جراحی فک در بیمارستان انجام می‌شود و بیمار به مدت دو تا سه روز بستری خواهد شد. این عمل تحت بیهوشی کامل انجام می‌شود و تقریباً دو تا چهار ساعت طول می‌کشد.
اکثر روش‌های جراحی فک شامل استئوتومی هستند که برش‌هایی در داخل دهان ایجاد می‌شوند تا برش استخوان‌های صورت و فک را امکان‌پذیر کنند. از آنجایی که این نواحی در داخل دهان، بینی یا زیر پوست صورت پنهان می‌شوند، احتمال ایجاد جای زخم قابل مشاهده به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. استخوان‌های فک که بریده شده‌اند را می‌توان به موقعیت‌های جدید برنامه ریزی شده خود منتقل کرد و با استفاده از مینی پلیت‌ها و پیچ‌ها در جای خود نگه داشت. این صفحات و پیچ‌ها معمولاً قابل مشاهده نیستند، دردناک نیستند و معمولاً پس از ده تا دوازده هفته پس از جراحی برداشته می‌شوند.ارتودنسی پس از جراحی
پس از جراحی ارتوگناتیک، اغلب نیاز به ارتودنسی و تنظیم دندان‌ها برای یک دوره ۳ تا ۹ ماهه وجود دارد. این کار باعث می‌شود که دندان‌های بالا و پایین در موقعیت درستی نسبت به هم قرار بگیرند. پس از این مدت زمان، برای حفظ موقعیت دندان‌ها، از نگهدارنده‌ها یا ریتینرها استفاده می‌شود
توجه داشته باشید که اگر پیش از جراحی نیاز به انجام ارتودنسی نداشته باشید، پس از آن نیز به انجام ارتودنسی نیاز نخواهید داشت.
بهبودی پس از جراحی فک پایین
پس از اتمام جراحی ارتوگناتیک، برای اطمینان از وضعیت بیمار معمولاً دو تا چهار روز در بیمارستان بستری می‌ماند. پس از مرخص شدن از بیمارستان، درد با قرص‌های تجویز شده کنترل می‌شود که ممکن است مصرف آنها برای هفت تا ده روز پس از جراحی مورد نیاز باشد.
در دو هفته اول، تورم صورت به اوج خود می‌رسد و در هفته سوم پس از جراحی شروع به فروکش می‌کند. پس از گذشت چهار هفته، وضعیت اکثر بیماران به نظر طبیعی تر می‌رسد، احساس بهتری خواهند داشت و می‌توانند طیف وسیع‌تری از غذاها را بخورند. بهبود اولیه استخوان‌های فک معمولاً شش تا هشت هفته طول می‌کشد، اگرچه روند بهبودی کامل می‌تواند تا ۱۲ هفته طول بکشد. پس از بهبودی کامل، استخوان مانند قبل از جراحی قوی می‌شود و معمولاً هیچ محدودیتی برای فعالیت‌های ورزشی بیمار وجود ندارد.
