عضو در شرکت های تعاونی به شخص حقیقی گفته می شود که ملزم با اهداف بخش تعاونی و اساسنامه قانونی آن تعاونی باشد. ثبت تغییرات شرکت بنابراین اشخاص حقوقی نمی توانند به عضویت شرکت های تعاونی درآیند .
در موارد ذیل هر یک از اعضا تعاونی اخراج می گردند :
1- در صورت از دست دادن شرایط مقرر در قانون
شرایط عضویت در تعاونی ها به شرح ذیل آمده است :
- تابعیت جمهوری اسلامی ایران
- عدم ممنوعیت قانونی و حجر
- خرید حداقل سهام مقرر در اساسنامه
- درخواست کتبی عضویت و تعهد به رعایت مقررات اساسنامه تعاونی
- عدم عضویت در تعاونی مشابه
علاوه بر شرایط فوق ، ممکن است اساسنامه شرکت تعاونی شرایط دیگری از قبیل ساکن بودن در روستا یا کارگر و دانشجو بودن را به عنوان شرایط اختصاصی ، برای عضویت پیش بینی کند. ایضاَ کافی بودن امکانات و ظرفیت شرکت نیز برای قبول عضو جدید باید ددر نظر گرفته شود.
2- عدم رعایت مقررات اساسنامه و سایر تعهدات قانونی مشروط بر اینکه توسط هیئت مدیره دو اخطار کتبی هر یک به فاصله 15 روز به وی داده شده و از تاریخ اخطار دوم نیز 15 روز گذشته باشد. در این صورت مجمع عمومی فوق العاده می تواند او را اخراج نماید.
3- ارتکاب اعمالی که موجب زیان مادی تعاونی گردد و او قادر به جبران آن ظرف مدت یک سال نباشد.
4- اعمالی که به حیثیت و اعتبار تعاونی لطمه وارد نموده یا با تعاونی رقابتی ناسالم و نادرست نماید. که تشخیص هر یک از موارد مذکور به پیشنهاد مدیر یا مدیران مربوطه و تصویب مجمع عمومی خواهد بود.
- خروج عضو اختیاری است و نیاز به تصویب سایر اعضاء ندارد.
- خروج عضو نیاز به ثبت در اداره ثبت شرکت ها ندارد.
- ارزش اسمی سهم یا سهام عضوی که خارج شده است باید حداکثر ظرف یک سال از تاریخ خروج او نقداَ پرداخت گردد.
- تا زمانی که ارزش اسمی سهم به عضوی که از شرکت خارج شده است، پرداخت نشده است وی مستحق دریافت سود سهام خود می باشد.
- اگر اعضاء متخصص تعاونی های تولید قصد خروج از شرکت را داشته باشند، باید حداقل 6 ماه قبل از استعفاء، مراتب را کتباَ به اطلاع تعاونی برساند.
- اگر خروج عضو موجب ضرری برای تعاونی باشد، وی ملزم به جبران خسارت است.
در صورتی که عضو تعاونی فوت نماید، برابر اصول کلی حقوق وی به قائم مقام قانونی او منتقل می شود و از جمله قائم مقام قانونی وراث می باشند. بنابراین :
- در صورتی که ورثه دارای شرایط لازم برای عضویت در تعاونی باشند عضو تعاونی شناخته می شوند.
- در صورتی که وراث متعدد بوده و واجد شرایط باشند می توانند به عضویت تعاونی درآیند مشروط بر اینکه ما به التفاوت افزایش سهم خود را به تعاونی پرداخت نمایند.
- هر گاه کتباَ عدم تمایل خود را از عضویت در تعاونی اعلام نموده و یا هیچکدام دارای شرایط عضویت نباشند عضویت لغو می گردد.
- در صورتی که وراث بیش از ظرفیت تعاونی باشند، با موافقت سایر وراث و نیاز تعاونی یک یا چند نفر به عضویت تعاونی پذیرفته می شوند.